بازگشت
دوسيه اتمي ايران كدام مسير را طي خواهد كرد؟
محمداسحاق فياض محمداسحاق فياض

پس ازآخرين گزارش محمد البرادعي رئيس آژانس بين المللي انرژي اتمي، در باره فعاليت هاي هسته اي ايران. مذاكرات اقاي جليلي دبير شوراي امنيت ملي ايران با خاويرسولانا رئيس كميسيون خارجي اتحاديه اروپا نيزديروزبه پايان رسيد. قرار بود كه اعضاي دايمي شوراي امنيت به اضافه آلمان پس از گزارش البرادعي تشكيل جلسه دهند و درباره چگونگي  سومين قطعنامه تنبيهي عليه ايران تبادل نظر نمايند، اما گزارش نسبتا مثبت البرادعي از فعاليت هاي اتمي ايران و نيز مخالفت روسيه و چين درمورد تشديد تحريم ها عليه اين كشور سبب گرديد تا نماينده اتحاديه اروپا نيز مذاكراتي با اقاي جليلي داشته باشد و آخرين نظرات و تصميمات ايران را درمورد فعاليت هاي اتمي كشورش جويا شود. اين مذاكرات روز جمعه در لندن ميان دو طرف انجام گرفت. اين مذاكرات كه 5 ساعت به طول انجاميد هردو طرف از نتايج اين مذاكرات برداشت هاي متفاوتي داشتند. آقای جلیلی گفت: به مدت پنج ساعت مذاکرات خوبی داشتیم و قرار است به این مذاکرات ادامه دهیم. اما اقاي سولانا به خبرنگاران گفت: باید اعتراف کنم که پس از پنج ساعت گفتگو انتظار [نتیجه] بیشتری داشتم، بنابراین نا امید شدم.و از ادامه مذاكرات با آقاي جليلي در اينده سخنی به میان نیاورد.

قرار است اقاي سولانا بلافاصله پس از اين مذاكرات گزارشي را درباره نتايج تلاش ها و گفتگوهايش با مقامات ايراني در اين زمينه تهيه نموده و آن را به شوراي امنيت تقديم نمايد. تا درنشست روز دوم دسمبراعضاي دايم شوراي امنيت و آلمان هردو گزارش آقايان سولانا و البرادعي به بررسي گرفته شود.

آنچه از گزارشها برمي آيد اين است كه هدف اصلی آقای سولانا از این گفتگوها این بود که بداند جمهوری اسلامی ایران سرانجام به خواست شورای امنیت سازمان ملل متحد گردن می نهد و فعالیت های مربوط به غنی سازی اورانیوم را تعلیق می کند یا نه؟. طبيعي بود كه اين خواسته هرگز مورد قبول ايران واقع نشده و بارهاآن را رد كرده است. مقامات ايراني بارها اعلام كرده كه ما اصلا درباره تعليق غني سازي هرگز بحث نمي كنيم و اين موضوع تاريخش گذشته است، اما غربي هاي همواره اصرار دارند كه ايران به دو قطعنامه صادر شده تن در دهد و غني سازي اورانيوم را تعليق نمايد، اما اقاي رفسنجاني رئيس تشخيص مصلحت ايران در نماز جمعه اين موضع گيري غربي ها را ظلمي به ايران توصيف كرده و گفته است: این موضوع، ظلمی است که قدرت های غربی به کشور مظلوم انقلابی و اسلامی ایران می کنند. و نيز يادآور شد : اگر هدف آنها از مذاکره ماجراجویی است، مطمئن باشند که سرنوشت آنها در ایران از سرنوشت شان در کشورهای افغانستان و عراق بدتر خواهد شد. آقاي متكي وزير خارجه ايران نيز در يك سخنراني در جمع بسيجي ها گفت: آمریکا در مصاف هسته ای با جمهوری اسلامی باخته است. او هم چنين در مورد حمله نظامي به ايران گفت: شاید بوش علاقمند باشد اقداماتی موضعی علیه ایران انجام دهد اما آنچه که او را تاکنون از این اقدام باز داشته است این است که آنها نمی توانند پیش بینی کنند اگر نخستین ضربه را بزنند، چه اتفاقی خواهد افتاد.

آنچه از اين سخنان برميآيد اين است كه فاصله ميان  موضع ايران و كشورهاي غربي در مورد پرونده اتمي اين كشور بسيار زياد شده است و كشورهاي غربي در تلاشند تا سومين قطعنامه را كه  داري تشديد ها و تحريم هايي بيشتري عليه ايران  است،صادر نمايند. درحاليكه اعضاي دايمي شوراي امنيت سازمان ملل به اضافه آلمان براي بررسي  مجدد دوسيه اتمي ايران، اماده مي شوند، مقامات ايراني تلاش هاي ديپلماتيك خود را سرعت بيشتري بخشيده و به چند تن از مقامات سياسي جهان نامه ارسال كرده است، از جمله آقاي متكي نامه اي به دبير كل سازمان ملل ارسال كرده  و خواهان بررسي دوسيه اتمي ايران توسط آژانس شده است دراين نامه  كه نسخه اي ازآن به شوراي امنيت نيز ارسال شده  آمده است: شورای امنيت بايد اجازه دهد كه آژانس بين ‌المللی انرژی اتمی در فضايی عادی، آرام و به دور از تنش ‌ها و انگيزه ‌های سياسی از جمله بدون توجه به گمانه ‌زنی‌ های سياسی و مغرضانه عده معدودی كه بطلان و بی‌اعتباری اظهارات آنها بارها به اثبات رسيده ‌است، به كار خود ادامه دهد. وزیر امور خارجه ایران در این نامه تاکید کرده که ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل از ابتدا با اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی مغایرت داشته است و افزوده که ایران برای برطرف ساختن ابهامات، حتی فراتر از تعهدات قانونی و حقوقی خود با آژانس بین المللی انرژی اتمی و دیگر طرف ها همکاری نموده است. وی به بازرسی های آژانس، تعلیق داوطلبانه فعالیت های مرتبط با غنی سازی، امضای پروتکل الحاقی به پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای و اعطای امکان دسترسی آژانس به تاسیسات هسته ای ایران به عنوان نمونه ای از همکاری های ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی اشاره کرده و نتیجه گیری کرده که هم اکنون شرایط لازم برای بررسی پرونده در چارچوب آژانس بین المللی انرژی اتمی و فارغ از دخالت نهادهای سیاسی و امنیتی فراهم شده است. آقای متکی در پایان نامه خود اشاره کرده که: چند کشور خاص به دنبال شفاف سازی در فعالیت های هسته ای ایران آنگونه که ادعا می کنند نیستند بلکه دنبال اهداف و انگیزه های دیگری هستند.

  با توجه به گزارش البرادعي و تلاش هاي ديپلماتيك ايران، اين سئوال مطرح مي شود كه آيا شوراي امنيت قادر خواهد بود كه سومين قطعنامه شديد اللحن را عليه ايران صادرنمايد؟ كشورهاي امريكا، فرانسه، انگليس و آلمان منتظرند كه گزارش آقاي سولانا چگونه خواهد بود و اين كشور خواهان تشديد بيشتر تحريم ها عليه ايران اند، اما در اين ميان روسيه و چين همچنان بر ادامه گفتگوها با ايران تاكيد دارند، برهمين اساس برخي از كارشناسان بدين باورند كه شوراي امنيت در اولين جلسه خود نمي توانند به اين هدف دست يابند و روسيه و چين همچنان برمخالفت شان براي تحريم گسترده عليه ايران ادامه خواهند داد.

حال باتوجه به اين فرايند سرنوشت دوسيه فعاليت هاي اتمي ايران به كجا خواهد كشيد؟ آيا غرب دربرابراين فعاليت ها كوتاه خواهد آمد و اجازه خواهند داد كه ايران با موفقيت طرح هاي اتمي خود را به اكمال برساند؟

نشست روز شنبه شوراي امنيت مشخص خواهد كرد كه روسيه و امريكا تا چه ميزان با تشديد تحريم ها عليه ايران موافق و يا مخالف هستند. در صورتی که توافق بر سر تشدید تحریم ها علیه ایران در شورای امنیت حاصل نشود، سه کشور اروپایی و امريكا ممکن است گزینه تحریم های اقتصادی از جانب اتحادیه اروپا و امريكا را دنبال کنند و اين يعني   قرار گرفتن دوسيه اتمي ايران در جدال دو ابرقدرت. با توجه به خروج روسيه در پيمان نيروهاي متعارف اروپايي (سي.اف.اي) بعيد به نظر مي رسد كه روسيه و چين در مورد دوسيه اتمي ايران با غرب هم نظر شوند و با توجه به اين فرايند ازبازي هاي سياسي در جهان گزينه خطر ناك ديگري درحال شكل گرفتن است و آن اين است كه اتحاديه اروپايي  و امريكا به تنهايي ممكن است در صدد برآيد كه اقدامات تنبيهي را عليه ايران به اجرا بگذارند. طبيعي است كه ايران نيزبا توجه به فرصتي كه پيدا مي كند به برنامه هاي اتمي خود ادامه خواهد داد و فرجام اين رقابت به كجا خواهد انجاميد معلوم نيست، زيرا تحريم هايي كه امريكا و برخي از كشور هاي اروپايي عليه ايران اعمال خواهد كرد به اندازه اي نيست كه فعاليت هاي اتمي ايران را متوقف نمايد. آيا سرانجام امريكا و متحدانش درقبال اين فعاليت ها كوتاه خواهدآمد؟ بسياري از كارشناسان بدين باورند كه ادامه فعاليت هاي اتمي ايران به وجهه امريكا و متحدانش برخواهد خورد و ادامه اين وضع را تحمل نخواهد كرد و ممكن است همان گفته هاي آقاي رفسنجاني و متكي تحقق پيدا كند كه غرب بيشتر بدنبال ماجرا جويي است تا حل مسالمت آميز دوسيه اتمي ايران. به همين دليل درصورتي كه نظرات روسيه و چين در دوسيه اتمي ايران در چوكات شوراي امنيت كنار گذاشته شود، فرجام اين تلاش ها به سوي يك جنگ ديگر ممكن است كشيده شود و كشور هاي غربي بدون آنكه منتظر موضع گيري روسيه و چين باشند دراين باره تصميم بگيرند.با توجه به اين پس منظر كارشناسان بهترين راهكار را براي برون رفت از جنگ در منطقه ادامه فشارهاي قانوني از سوي شوراي امنيت و اژانس بين المللي و ادامه گفتگوها با ايران مي داند تا اين كشور را وادار سازد كه به خواسته هاي جامعه بين الملل تن در دهند و اجازه ندهند سرنوشت اين دوسيه در اختيار امريكا و همپيمانانش قرارگيرد.

به هرحال آخرين نشست شوراي امنيت در چند ساعت آينده روشن خواهد كرد كه سرنوشت دوسيه اتمي ايران به كدام مسير حركت خواهد كرد.

 

 


December 2nd, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی